در دنیای تعلیم وتربیت ، غالبا والدین وبه ویژه مصلحان جامعه همواره نگران این واقعیت اند که :ممکن است آن چه دانش آموز یاد می گیرند ،سطحی باشد وآموخته های آنها را نمی توان دلیلی بردرک وفهم مطالب دانست.معلمان نیز مدعی اند که آن چه آنان در کلاس آموزش می دهند فراتر از آموخته های دانش آموزان است ولی برای بررسی علل یادگیری سطحی دانش آموزان وچاره اندیشی نسبت به آن وقت و فرصت کافی در اختیار ندارند.این نگرانی ها وادعاها به جا وقابل تامل وبررسی اند،زیرا :اولا" طرح این گونه نگرانی ها بر بیداری وتحرک جامعه دلالت دارد.ثانیا" آموزش روش های یادگیری فعال ،عمیق وخلاق ،مشکلی است که نسبت ،در همه ی نظام های آموزشی وجود دارد ومسئله ای عمومی به شمار می رود.

یکی از راههای فعال کردن ذهن دانش آموزان،عادت دادن آن ها به طرح سوال درباره ی موضوع درس است.بدون شک سوال کردن برای معلم روش جدیدی محسوب نمی شود،ولی شرکت دادن دانش آموز در فرآیند یاد دهی ویادگیری وارائه بخشی از درس  به وسیله ی او ،از طریق طرح سوال ،تهیه ی پاسخ وشرح آن در کلاس ،برای دانش آموز روش وفعالیتی نو وهیجان انگیز به حساب می آید.معلم با این روش ،شرایطی در کلاس به وجود می آورد که دانش آموزان ملزم می شوند نخست بدون مراجعه به کتاب نسبت به موضوع درس دقیق وکنجکاو شوند،آموخته های قبلی خود را زیر ورو کنند ،با معلم وهم کلاسی های خود مشورت کنند وسر انجام اندیشمندانه به طرح چند سوال بپردازند.آن گاه معلم سوال ها را روی تخته ی کلاس می نویسد وبه کمک دانش آموزان ، آن ها را اصلاح وطبقه بندی می کند.سپس اندکی درباره ی نکات ظریف واصلی درس توضیح می دهد وبه طورکلی دانش آموزان را برای مطالعه ی دقیق متن درس وکشف پاسخ سوال ها آماده می کند. هم چنین در این موقعیت مناسب ، معلم می تواند درباره ی اهمیت سوال ،ریشه ی سوال ،هدف از سوال ،انواع سوال ،سطوح سوال ،ویژگی های سوال خوب وحتی ویژگی های پاسخ مناسب اطلاعات مفید وسود مندی را در اختیار دانش آموزان قرار دهد.

دانش آموز در مدت معینی که معلم تعیین می کند به مطالعه ی کتاب وسایر منابع تعیین شده ی قبلی(مثل مجلات رشد-لوح فشرده ونیز کتاب های آموزشی در دسترس) می پردازد. در این مدت معلم نیز مشغول طرح سوال می شود تا کمتر به طرح سوال هایی که پاسخ آن ها بیان حقایق ویا از نوع بلی یا خیر است بپردازدودر عوض می کوشد دامنه ی سوال ها را در جهت تعبیر وتفسیر موضوع ،اظهار نظر ودر ارتباط با مهارت آموزی وتحلیل پدیده ی مورد نظر توسعه دهد.طراحی واجرای سوال های ابتکاری وخلاق معلم در این مرحله بسیار مهم وکارساز است زیرا او می خواهد از این طریق دانش آموز را متفکر ،دقیق،خود باورومتکی به خودبارآورد.بنابراین نوع سوال ها بیشتر باید رشد دهنده تفکر برانگیز وچالش گونه باشدپس از پایان وقت تعیین شده معلم پاسخ دانش آموزان را در برابر هر یک از سوال ها به بحث وگفت وگومی گذارد وبه گونه ای عمیق ودقیق ،به فرآیند یاد دهی ویادگیری را هدایت می کند و آگاهانه مفاهیم ومطالب راتکرار وتوسعه می دهد تا دانش آموزان در ضمن بحث وگفت وگو نسبت به موضوع نظرات روشنی پیدا کنند ومفاهیم را به خوبی درک نمایند.

انجام فعالیت هایی مانند تکرار اظهار نظرهای دانش آموزان ،مراجعه به منابع دیگر در کلاس وتفسیر شکل ونمودار درس ها مناسب ترین ومفید ترین فرصت وموقعیت هایی هستند که در آن ها معلم می تواند با طرح سوال های جدید از میزان درک وفهم دانش آموزان آگاه شود وبا ارائه بازخوردی مناسب وصمیمی درک عمیقی در ذهن دانش آموزان ایجاد کند.

منبع:مجله رشد تکنولوژی آموزشی اسفند86